اسناد حمل یا TRANSPORT DOCUMENT به منظور تعیین ویژگی ها و ماهیت کالا در معاملات صادر می شوند. به طور کلی سندهای حمل از مهم ترین و باارزش ترین اوراق بین المللی می باشند. این اسناد برای خریداران و فروشندگان کالا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
فروشندگان می توانند با ارائه اصل این اسناد به گمرک جهت ترخیص کالاهای خود اقدام نمایند. خریداران نیز با کمک این اسناد تعهدات مالی خود را پرداخت و به تسویه حساب می پردازند. به طور کلی این اسناد به دو دسته خاص و متداول یا متعارف دسته بندی می شوند. به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با انواع اسناد حمل در حوزه بین الملل به طور کامل آشنا کنیم.
انواع اسناد حمل بین المللی
اسناد حمل متعارف بیشترین بخش سندهای حمل را تشکیل می دهند. این اسناد به شرح زیر می باشند.
- بارنامه ( Bill of Lading-B/L )
- پیش فاکتور (Pro Forma Invoice)
- گواهی نامه صادرات
- بیمه نامه (Insurance Policy)
- گواهی بازرسی یا آزمایش (Test or Inspection Certificate)
- گواهی مبدا (Certificate of Origin)
- فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
- لیست بسته بندی (Packing List)
اصلی ترین بخش اسناد حمل متداول یا متعارف به بارنامه ها تعلق می گیرد. بارنامه ها اسنادی هستند که شرکت حمل کننده بعد از دریافت کالا آن را برای حمل صادر می نماید. بارنامه ها نیز انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
- بارنامه دریایی (BILL OF LADING): این بارنامه شامل بارنامه های گروهی، پشت سفید (ملخص)، خط سیر منظم (لاینر)، غیر قابل معامله، سراسری و … می شود.
- بارنامه زمینی (CMR): این بارنامه به نام راهنامه کامیون نیز شناخته می شود که غیر قابل معامله می باشد. این سند حدود مسئولیت های حمل و نقل جاده ای با کامیون را مشخص می نماید.
- بارنامه هوایی (AIR WAY BILL): این بارنامه در سه نسخه اصلی برای شرکت حمل کننده، گیرنده کالا و فرستنده کالا صادر می شود.
- راهنامه راه آهن (RAIL WAY BILL): این راه نامه سندی می باشد که در ایستگاه های بارگیری و توسط شرکت های راه آهن صادر می شود. این سند غیر قابل انتقال و معامله می باشد.
- رسید نامه پستی (PARCEL POST RECEIPT): از دیگر اسناد حمل می توان به رسید نامه پستی اشاره داشت. این سند از اداره پست صادر شده و هنگام تحویل کالا رسید نامه پستی نیز به گیرنده تحویل داده می شود. توجه داشته باشید که در برخی از مواقع ممکن است این سند هنگام ارسال کالا در بانک کشور خریدار مورد ارزیابی قرار می گیرد.
اسناد حمل خاص شامل چه اسنادی می شوند؟
اسناد حمل خاص مجموعه اسنادی می باشند که با توجه به ویژگی خاص کالای مورد حمل تعیین شده است. این اسناد علاوه بر سندهای متعارف با توجه به قرارداد و طرفین معامله صادر می شوند. این اسناد شامل انواع مختلفی می باشند. از مهم ترین سندهای حمل خاص می توان به موارد زیر اشاره داشت.
- سیاهه گواهی شده یا Certified Invoice
- گواهی وزن یا Weight Certificate
- سیاهه کنسولی یا Consular Invoice
- سیاهه تایید شده یا Legalized
- گواهی لیست ساده یا Black List Certificate
- گواهی لیست سیاه یا Black List Certificate
- گواهی آنالیز سازنده کالا یا Manufacturer Analysis Certificate – Manufacturer Declaration
- گواهی ضد عفونی یا Fumigation Certificate
- گواهی بهداشت و سلامت یا Health Veterinary & Sanitary Certificate
- گواهی بازرسی کالا (در مبدا مانند COI)
نکات قابل توجه در رابطه با انواع سندهای حمل بین المللی
- اسناد حمل متعارف و خاص هر دو واحد الاعتبار هستند. بنابراین هرگونه نقص در تاییدیه ها منجر به عدم پرداخت وجه توسط خریدار و عدم ترخیص کالا می شود.
- یکی از انواع اسناد حمل بارنامه شخص ثالث است. برخی از بانک ها معامله کننده در این بارنامه ها علاوه بر قبول متن بارنامه اسناد مرتبط با این بارنامه ها را امضا می کنند. این کار به منظور اطمینان از اعتبار در روند حمل کالا انجام می شود.
- بارنامه های دریایی اسناد حمل و مالکیت کالا می باشند که به صورت قابل انتقال و قابل معامله صادر می شود.
- بارنامه نوعی قرارداد حمل کالا نیست. اما این قرارداد به منظور حمل کالا صادر شده و موافقت با آن به منظور حمل محموله می باشد.
- بارنامه دریایی نیز نوعی سند مالکیت است و قابل معامله می باشد. به همین دلیل کالا در گمرک مقصد تنها با ارائه نسخه اصلی بارنامه قابل ترخیص است.
- درج تاریخ صدور در انواع اسناد حمل الزامی می باشد. این تاریخ نشان دهنده مهلت حمل کالا است و کالای مورد نظر باید طی این تاریخ صادر شود. معمولا اسناد باید حداکثر تا 21 روز بعد از تاریخ صدور به بانک کارگزار ارائه گردد. در غیر اینصورت بانک از دریافت و قبول اسناد اجتناب می نماید.
- رسید افسر کشی یک بارنامه و یا سند مالکیت کالا نمی باشد. به همین دلیل هرگز قابل انتقال نیست و نمی توان آن را به جای بارنامه جایگزین نمود.
- اسناد حمل راه نامه کامیون مطابق با قوانین بین المللی حمل کالا به جهت حمل در جاده CMR (CONVENTION MERCHANDISE ROUTIER) صادر می شوند.